|
مقالات آموزشی
|
|
|  |
جایزه نوبل در رشته شیمی روز چهارشنبه Û±Û³ مهر به طور مشترک به سه دانشمند اعطا شد Ú©Ù‡ با ابداع روش‌های جدید برای «چÙت شدن» (کلیک) مولکول‌ها در تولید داروهای موثرتر نقش مهمی ایÙا کرده‌اند.
کمیته اعطا کننده جوایز نوبل در بیانیه‌ای Ú¯Ùت دو دانشمند آمریکایی به نام‌های کارولین برتوزی Ùˆ بری شارپلس Ùˆ مورتن ملدال، دانشمند دانمارکی به خاطر پژوهش‌های مهم خود در زمینه پیوند شیمیایی Ùˆ واکنش‌های متعامد زیستی این جایزه را به طور مشترک دریاÙت می‌کنند. دستاوردهای پژوهشی این سه دانشمند در زمینه تولید داروهای ضد سرطان، شناخت دقیق مشخصات دی‌ان‌ای Ùˆ تولید مواد مورد نیاز برای مصار٠هدÙمند نقش مهمی ایÙا کرده است. جان اکویست، یکی از اعضای این کمیته هنگام اعلام نام برندگان Ú¯Ùت: «مØور اصلی پژوهش‌های این سه دانشمند کش٠راه‌های Ú†Ùت شدن مولکول‌هاست.»
بری شارپلس Û¸Û± ساله Ú©Ù‡ در سال Û²Û°Û°Û± نیز جایزه نوبل را دریاÙت کرده است، پنجمین Ùردی است Ú©Ù‡ تاکنون برای دومین بار جایزه نوبل را دریاÙت می‌کند. قبل از ÙˆÛŒ چهار دانشمند دیگر موÙÙ‚ به دریاÙت دو جایزه نوبل هستند.
جان باردین: Ùیزیک 1956 Ùˆ 1972
ماری کوری: شیمی 1911 Ùˆ Ùیزیک 1903
لینوس پاولینگ: ØµÙ„Ø 1962 Ùˆ شیمی 1954
Ùردریک سانگر: شیمی 1958 Ùˆ 1980
شارپلس: شیمی 2001 و 2022
جان اکویست Ú¯Ùت آقای شارپلس اولین دانشمندی است Ú©Ù‡ در Øدود سال Û²Û°Û°Û° ایده پیوند زدن مولکول‌ها را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯. او اÙزود: «مسئله اصلی یاÙتن Ú†Ùت Ùˆ بست‌های شیمیایی مناسبی بود Ú©Ù‡ مولکول‌ها با Ú©Ù…Ú© آن بتوانند با یکدیگر به راØتی Ùˆ برای منظور مشخصی پیوند بخورند.»
شیمی کلیک یا Click ChemistryØŒ عبارتی است Ú©Ù‡ اولین بار در سال 2001 توسط K. B. Sharpless بیان شد Ùˆ به واکنشهای سنتزی اشاره دارد Ú©Ù‡ دارای راندمان بسیار بالا، گستره کاربردی زیاد بوده Ùˆ تک Ù…Øصول است Ùˆ براØتی Ùˆ بدون روش های کروماتوگراÙÛŒ جداسازی Ù…ÛŒ شود.Ú©Ù‡ بدون استÙاده از کروماتوگراÙÛŒ Ù…ÛŒ توان آنها را جدا کرد. این واکنشها Ùضا گزین بوده، ساده انجام Ù…ÛŒ شوند Ùˆ به راØتی Ù…ÛŒ توان Ù…Øصول را از Øلال ها جدا کرد. این نوع واکنشها کاربرد بسیار گسترده ای در صنایع مختل٠از جمله داروسازی، صنایع Ù†Ùت Ùˆ ... دارد Ú©Ù‡ نیاز به سنتزهای بسیار زیاد برای تولید مجموعه ای عظیم از مواد دارند.
بسیاری از واکنشها، دارای معیارهای Ú¯Ùته شده Ùوق Ù…ÛŒ باشند. واکنشهای مساعد ترمودینامیکی Ú©Ù‡ به یک Ù…Øصول ختم Ù…ÛŒ شوند مانند واکنشهای Øلقه باز نوکلئوÙیلی اپوکسیدها با آزیریدین ها، واکنشهای کربونیل غیر آلدولی مانند تشکیل هیدراوزن ها Ùˆ ناجورØلقه ها، واکنش اÙزایش به باندهای چندگانه کربن Ù€ کربن مانند تشکیل اکسیداتیو اپوکسیدها Ùˆ اÙزایش مایکل Ùˆ در نهابت واکنشهای اÙزایش Øلقه ای cycloaddition.
بری شارپلس Ú©Ù‡ در موسسه پژوهشی «اسکریپس» در کالیÙرنیا شاغل است Ùˆ مورتن ملدال، دانشمند Û¶Û¸ ساله دانمارکی Ú©Ù‡ در دانشگاه کپنهاگ تØقیق می‌کند، به طور جداگانه اولین مولکول‌هایی را Ú©Ù‡ با یکدیگر Ú†Ùت می‌شوند کش٠کردند Ùˆ این روش برای تولید دارو Ùˆ پلیمرها (درشت مولکول) به کار گرÙته شد Ú©Ù‡ از واØدهای تکرار شونده Ùˆ کثیر یک نوع مولکول تشکیل می‌شود.
منبع: Ùدراسیون سرآمدان علمی
|
|
