| |
در این مطلب آنچه باید درباره ویروس کرونا و راه های جلوگیری از آلودگی با آن بدانیم به طور خلاصه و بر اساس نتایج ارائه شده توسط مراجع معتبر تنظیم شده است.
نوشته دکتر کسری اصفهانی
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری
کرونا ویروس یا SARS-CoV-2 که عامل بیماری کوید-19 (COVID-19) می باشد عمدتاً از طریق یک فرد به فرد دیگر منتقل شده و باعث ایجاد بیماری می شود. در بسیاری از افراد، علایم حاصل از این بیماری بسیار خفیف بوده و در یک ششم موارد بیماری جدی تر بوده و به مشکلات تنفسی منجر می شود.
عمده ترین راه انتقال عامل این بیماری، تنفس ذرات ویروس در محیطی است که فرد بیماری در آن سرفه، عطسه یا حتی تنفس کرده باشد. صحبت کردن عادی در اتاق نیز می تواند این ویروس را از فرد ناقل به فرد سالم منتقل نماید، به همین خاطر است که به استفاده از ماسک خصوصاً در مکان های مسقف و حفظ فاصله حداقل 2 متر (به اندازه دو دست باز) هنگام ارتباط افراد با یکدیگر تاکید می شود. بر اساس مطالعات انجام شده، ذرات ویروس حداقل تا سه ساعت می توانند در هوا به صورت آئروسل زنده بمانند و نیمه عمر این ویروس در این حالت حدوداً یک ساعت است (مجله پزشکی نیوانگلند).
راه دیگر انتقال این بیماری، لمس مناطق حساس صورت، مثل بینی، لبها و چشم است زمانی که ویروس بر روی دست یک فرد وجود داشته باشد. به همین دلیل تاکید فراوانی بر شستشوی دست ها حداقل به مدت 20 ثانیه می شود که باعث جدا شدن ذرات ویروس از روی دست می شود.
اما این ذرات ویروس چگونه به روی دست ها منتقل می شوند؟ دست دادن با فرد بیمار یا لمس اشیایی که مدتی قبل توسط فرد بیمار لمس شده یا ترشحات تنفسی وی به دلیل سرفه، عطسه و ... روی آنها قرار گرفته است، هر چند با احتمال کم، از جمله دلایل انتقال عامل بیماری زا یا ذره ویروس به دستان ما می تواند باشد. بر این اساس حذف ویروس ها از روی سطوح و همین طور اشیایی که با آن کار می کنیم، موبایل و خریدهایمان از فروشگاه ها اهمیت بسیار زیادی دارد.
ساده ترین راه حذف عامل بیماری زا یا همان ذرات ویروس کرونا از روی سطوح و خریدها، استفاده از مواد ضدعفونی کننده است. شوینده هایی مثل صابون یا مایع ظرفشویی و الکل اتیلیک (اتانول یا الکل سفید) رایج ترین موارد در اختیار ما در منازل برای این منظور هستند. بر اساس توصیه های مراجع معتبر بهداشتی دنیا، استفاده از الکل 70 تا 90 درجه بر روی سطوح بین 30 تا 60 ثانیه زمان می برد تا ویروس را از بین ببرد (EPA یا آژانس محیط زیست آمریکا و سایت سازمان بهداشت جهانی). البته برای سطوح کثیف حتماً باید قبلا آن را با آب و مواد شوینده شست و بعد با الکل ضدعفونی کرد (دانشکده پزشکی هاروارد). خریدهای بسته بندی با شکل متعارف را می توان با آب و ماده ظرفشویی به راحتی شست و آن را از ذرات ویروس عاری نمود، همان طور که دست ها را می شوریم.
اما دمای نیز بر نابودی ویروس موثر است. مشخص شده است که 5 دقیقه دمای 70 درجه، ویروس را غیر فعال می کند در حالی که در دمای 4 درجه پس از 14 روز، مقداری کمی ویروس هنوز غیر فعال نشده بودند (مجله لنسنت).
اما با توجه به ماهیت ذرات ویروس می توان از راه حل ساده تری برای حذف این عامل بیماری زا استفاده کرد. ویروس ها به خاطر اینکه برای تکثیر حتماً باید از یک موجود زنده استفاده کنند، در محیط خارج از بدن قدرت تکثیر ندارند و خصوصاً ویروس کرونا بسیار آسیب پذیر است. به نظر می آید ذرات ویروس در محیط خارج از بدن قدرت بیماری زایی خود را به سرعت از دست می دهند و غیر فعال می شوند. بر این اساس، راه حال ساده این است که خریدهای خود را بر اساس جنس سطح آنها، مدتی در انباری یا هر جا که رفت و آمد در آن صورت نمی گیرد، نگهداری کنید و بعد از چند روز سراغ آنها بروید. به عبارتی، با تعداد مراجعه کمتر به فروشگاه، هر بار مقدار بیشتری مایحتاج اصلی خود را خرید کنید و آنها را مدتی به حال خود رها کنید تا مقدار ذرات ویروس فعال بر روی آنها به قدری کاهش یابد که دیگر امکان بیماری زایی وجود نداشته باشد. باید توجه داشت که مقدار باقی مانده ذرات ویروسی در محیط (دوز ویروس) و شرایط آنها برای بیماری زایی موثر هستند و به نظر نمی آید انتقال بیماری از طریق سطوح آن هم چند روز بعد از آلودگی سطوح با ذرات ویروسی، عامل مهمی در انتشار بیماری کوید-19 باشد.
با توجه به مطالب ذکر شده و بر اساس اطلاعات موجود از سایت ها و مراجع معتبر، خصوصاً دو مقاله مهم چاپ شده در مجلات پزشکی نیوانگلند و لنست، در ادامه این مطلب به طول عمر ویروس فعال بر روی برخی سطوح مختلف در قالب یک جدول اشاره می شود. توجه داشته باشید که زمان های مختلفی برای طول عمر این ویروس در منابع مختلف ذکر شده که در برخی موارد مثل طول عمر ویروس بر روی فلز مس، در همه منابع این زمان 4 ساعت بوده ولی در برخی موارد این اعداد متفاوت بوده است. دمای مورد بررسی در این آزمایش ها بین 22 تا 25 درجه بوده است.
همان طور که ملاحظه می شود، زمان های اشاره شده بر حسب تحقیق انجام شده، متفاوت است ولی آنچه معلوم این است که ویروس کرونا حداکثر 7 روز بر روی سطوح در دمای معمول زنده می ماند. این ویروس بر روی سطوح صاف بیشتر زنده می ماند و بالعکس بر روی سطوحی مانند مقوا زودتر از بین می رود.
علی رغم تمام اطلاعاتی ارائه شده در این متن که بر اساس آخرین تحقیقات معتبر در سطح جهان تهیه شده است، باید اضافه کرد که حضور ویروس زنده بر روی سطوح لزوما به معنای قدرت بیماری زایی آن نیست. خوشبختانه ویروس های پوشش دار، مثل ویروس کرونا، به شرایط محیط خارج از بدن بسیار حساس می باشند و به سرعت پایداری خود را از دست می دهند. اما از آنجایی که حداقل دوز ویروس که باعث ایجاد بیماری می شود، هنوز قطعی نیست، توصیه می شود که به انتقال بیماری از طریق سطوح، هر چقدر هم که احتمال آن کم باشد، توجه داشته باشیم.
دکر این نکته هم در اینجا لازم است که ویروس کرونا به هیچ وجه در آب آشامیدنی وجود ندارد چون روش های تصفیه، فیلتر کردن و ضدعفونی کردن آب همه عوامل بیماری زا را از بین می برد. تا کنون انتقال بیماری از طریق غذا هم گزارش نشده است ولی پیشنهاد می کنم برای حضور در رستوران ها و دریافت غذای بیرون بر احتیاط کنید.
به طور خلاصه توصیه من به شما این است: خریدهای یخچالی یا فریزری خود را با آب و مایع ظرفشویی حداقل یک دقیقه بشورید و بعد از خشک شدن در یخچال بگذارید. اگر امکان شستن یک محصول وجود ندارد، بر روی بسته بندی را با الکل 70 درجه کاملا مرطوب کنید و بعد با دستمال یا کف دست همه جای آن را ضدعفونی کنید و بگذارید خشک شود (حداقل یک دقیقه). همچنین می توانید از دستمال مرطوب با الکل یا هر ماده ضدعفونی کننده مجاز برای سطوح استفاده کنید. اما برای سایر خریدهایتان یا حتی سطوح، آنها را 7 روز به حال خود رها کنید تا عملا ویروس های آن غیر فعال شوند. این راحت ترین کار است.
این نکات را هم تا از بین رفتن شرایط بحرانی همه گیری بیماری کوید-19 فراموش نکنید حتی اگر دوستانتان گفتند این موارد اثر ندارد. سازمان بهداشت جهانی و مراکز معتبر بهداشتی و سلامتی بین المللی و داخلی هنوز بر اثر بخشی رعایت این موارد بر جلوگیری از بیمار شدن شما تاکید می نمایند:
1. دست هایتان را مرتباً و هر بار حداقل 20 تا 30 ثانیه با مواد شوینده یا ضدعفونی کننده بشویید.
2. به هیچ وجه دستتان را به چشم، بینی و دهانتان نزنید.
3. حتماً و حتماً در زمان ارتباط با دیگران، خصوصاً در جاهای پر ازدحام مثل وسائل نقلیه عمومی، مراکز خرید، ادارات دولتی و حتی دفتر کار مشترک ماسک بزنید.
4. از ارتباط نزدیک با دیگران مثل دست دادن، بوسیدن و بغل کردن اجتناب کنید و همواره فاصله دو متر (به اندازه دو دست باز) را از سایر افراد رعایت کنید. شاید در وسایل نقلیه عمومی این موضوع امکان پذیر نباشد ولی شعور اجتماعی خودمان را در سایر موارد خصوصاً زمان خرید نشان دهیم.
5. از هر گونه ارتباط با افراد بیمار مگر در موارد ضروری اجتناب نمایید.
6. فعلاً مهمانی نروید و مهمان دعوت نکنید.
7. تا حد امکان جلسات را به صورت غیر حضوری برگزار نمایید.
و نکته نهایی، شرایط بیرون را آلوده فرض کنید و احتیاط را فراموش نکنید. هر شخصی می تواند بالقوه بیمار باشد و هر خرید شما می تواند الوده باشد. با خونسردی و با روش های گفته شده از خودتان برابر این بیماری محافظت کنید.
منابع:
• Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1 (2020) The New England Journal of Medicine
• Stability of SARS-CoV-2 in different environmental conditions (2020) The Lancent
• سایت مجله نیچر: How long does Coronavirus survive on different surfaces?
• سایت وب مد: How Long Does the Coronavirus Live on Surfaces?
• سایت دانشکده پزشکی هاروارد: COVID-19 basics
• سایت EPA یا آژانس محیط زیست آمریکا: Disinfectants for Use Against SARS-CoV-2 (COVID-19)
• سایت مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های آمریکا
• سایت سازمان بهداشت جهانی
• سایت Healthline: How Long Does the Coronavirus Live on Different Surfaces?
• سایت کلینبک کیلیوند: How Long Will Coronavirus Survive on Surfaces?
• سایت سازمان بهداشت جهانی: Coronavirus disease (COVID-19): Situation Report–115
|
|